Сүүйэр тыллар этилиннилэр.
– Хаһан да хайыаҥый, тулуй, – диэтэ,
Аргыый аҕай, амарахтык кууһа. –
Тыыннаах киһи тыыннаахтары кытта
Дьолло көрдөс, доҕорум сыыһаа!
– …Итинтэн аралдьыта сатыыр дуу
Биитэр тугу этээри гынар?! –
Санньыар бэйэтэ таалан олордо,
Таабырын таайа, үөһэ тыына.
– Өлбүтү кытта өлбүт суох… –
Уонна уол турда. –
Тоҕойуом, холбоһуох…
Маня дьик гынна.
Дьыбарсыйда…
– Тохтоо, бэйи!.. Суобаһа суох!.. –
Кынтас гынна, киэр аста
Уонна сөҥө таастыйда…
Уу-хаар баспыт хараҕар
Уор уота симириҥнээтэ,
Туох эрэ түөһүн тылыгар
Бүөлүү биэрдэ,
Тыынын хаайда.
Харыастан дуу, киэр хаамта
Эргийбэттик, тиэтэйэ.
«Көр эрэ маны!.. Тугун абатай!..
Муҥунан туһанан эрдэхтэрэ!..»
Соһуччу этэ – күүппэтэх суол,
Мирон саатта, тууйулунна.
Күн ылааран, былыт быыһынан
Көстө-көстө туналыйда.
Ыраах кумахха муҥхаһыттар
Бэчимэ ырыатын ылластылар,
Муора тураахтара хаадьылааннар
Мирон үрдүгэр сапсыннылар.
Ким эрэ дьолун угуйаннар,
Куоҕастар аҥаатталлар.
Эргийбэт эрэллии кылбаҥнаһа,
Кубалар ырааталлар.
Илимньит салбах эрдиитинэн
Салгыбыттыы эрдинэр…
Муора уҥуор киирэр күнтэн
Көмүс суол ырылыйар.
9
Пароходтар күн аайы,
Маня суругун ылаары,
Манна тиксэр эбиттэр.
Хаһыытаһан бырастыылаһа,
Сайыһыннара, ыраата
Суругу илдьэ сүтэллэр.
Ыытта үксү.
Хоруй суох.
Өссө ыытта – суох да суох.
Күн-дьыл ууна уһунна
Улугурдар көһүтүүгэ.
Олох, үлэ, куолутунан,
Өрө күүрэ турбута.
Харсаах тыллар умнуллан,
Хоргутуһуу да ааста.
Доҕордоһуу эмиэ тиллэн,
Аньыылаах санаа арахта.
Ол курдук аргыстаһан
Олох суолунан истилэр…
Биирдэ күһүн Тууһуурга
Үгүс баарса тигистэ.
Фроҥҥа ыытар балыгын
Биригээдэ таһыста.
Онно күнү, түүнү быһа
Буочука хачайданар,
Тыраап устун тыаһаан киирэн,
Кырыытынан кыстанар.
Маня эмиэ куруустаһар
Мироннуун сэргэ, бииргэ.
– Баҕар, Кеша быстар саҕар
Бу балык тиийиэ, – диирэ.
Улуу муора кудулутун
Арҕаран муспут балыгын
Биригээдэ таһан, кыстаан
Бүтэриитин саҕана
Эмискэччи айдаан буолар
Ол куруустаммыт баржаҕа:
– Уу киирэр!..
– Дьүүк туолла!..
Носуостаан туһа суоҕа.
– Ханан дьөлө ыстанна?..
Баржевойдар айманаллар:
– Куотуҥ, баржа былдьанна!
Уу дэбилийэр, уһаат устар.
Тыраабы иэмэхтии тэпсэн
Куотар дьон ньамаласта:
– Быраһаай, элбэх дьон эрэйэ,
Сүүс туонна хатыыс бэрдэ.
Биэрэккэ тахсан көрбүттэрэ:
Баржа ыарыы дьаакырданар.
Арай будулуйар дьүүккэ
Икки киһи чалбааттанар.
– Таҕыс, Маня!.. Субу туолуо!..
– Ханан?.. Манан!.. Бу тугуй?!
– Куота тарт!.. Бэйэм булуом!..
– Мирон! Мирон!!! Бу… Буллум…
– Куулла!
Кумахтаах куулунан
Дьөлөҕөһү бүөлүү кыстыыллар,
Ууну хачайдаан, төттөрү таһан,
Балыктарын быыһыыллар.
10
Киэһэ Маня, сылайбыттыы,
Куру-һары дьиэлээн истэ,
Хантан эрэ түргэн тыы
Буор биэрэккэ тигистэ:
– Готовцева… Тохтоо… Үөр-көт… –
Почтальон ойон турар.
Суумкатыттан үс муннук
Суругу ылан уунар.
«Кешаттан!..»
Маня саарбаҕалаан,
Ах бара, хатылаата.
Хатылаата, салгыы аахта:
– «Госпитальтан…»
Сүрэх-быар
Нүөлүйэ тэбиэлээтэ…
Онтон биирдэ баар буолта
Тулаайах оронугар.
Сүрэҕинэн кини аахта
Туох баарын ол суругар.
Арыт ытаан, арыт күлэн,
Оо, үөрүүтүн хайдах этиэй?!
– Тыыннаах! – диэтэ куолаһын муҥунан. –
Кеша! – диэтэ сибигинэйэн.
Уонна уунна баар дьоҥҥо
Дьолун эргиппит суругун.
Үрдүк үөрүү буолла онно,
Доҕор дьон мунньуһунна.
Үлэ, эрэй аргыстара
Маняны уруйдаатылар.
Кыбыстыбыт Мирон туран
Саҥарарга тыл ылар:
– Биһиги герой доҕорбутугар
Үөрүүбүтүн биллэриэҕиҥ!
Былаан икки сүүс бырыһыан туолуутунан
Эҕэрдэлээн сурук суруйуоҕуҥ!
– Суруйуоҕуҥ, өстөөх самнан,
Бар дьоммут эргийдиннэр!
Биһиги эмиэ балыкпытынан
Өстөөҕү охсуохпут! – дэстилэр.
