Дьулаан чуумпу - страница 19
Влас бэлэм сылтах куораттыыр буолла. Муумуйа дэнэ охсубут өлүгү илдьэ. Онно да өтөр быһаарыллыбат дьыала буолуо. Оттон биир дьыалата бэрт түргэнник силигэ ситтэ. Игирэлэр, хата, биири этэллэр. Атын-атыннык туойан дьыаланы ытыйбатылар. Баар аата баар. Аһаабыттар. Атааннаспыттар. Саалаах тахсыбыт киһини самнарбыттар. Соннук ыстаадьыйаҕа хаалбыта буоллар, уолаттар дьыалалара син бэтэрэнэн буолуох эбит. Бэйэни көмүскэнэн эҥин охсубуппут диэн турдаллар, тугу булуоҥуй. Туоһу суох. Ону баара бу бэдиктэриҥ салгыы кэйгэллээбиттэр, кистии сатаабыттар. Кыратык миистикэ кыттыспатаҕа буоллар, игирэлэриҥ букатын да ууттан кураанах тахсыа эбиттэр. Син хаһан эмит дьыала күөрэйиэ эбитэ буолуо да. Баҕар, соннук хаалыа этэ. Тылгын эрэ күлүүстээ. Суох, мантыларыҥ атыннык дьаһаммыттар. Дьиикэйдэрэ оччото дуу, акаарылара оччото дуу? Арыгы түҥ-таҥ ыыталаата ини. Билигин сокуон атын. Арыгы испитиҥ дьыалаҕын өссө эбии дириҥэтэр. Урут испитим, тугу да өйдөөбөппүн диэтэргин, буруйтан мүччү көтүөххүн сөбө. Эҥин куһаҕаҥҥа далаһанан буолар арыгыны испит син биир иһэ турар.
Иккис дьыала иннэ-кэннэ биллиэр диэри игирэлэр дьылҕалара салгыҥҥа ыйанар. Төһө билиммэтэллэр, син биир уорбаланаллар. Аптамаатынан. Барытыгар буруйдаах скотч. Таах да ити абыраллаах тэрил туохха барытыгар туһаныллар. Ол эрэ үһүө – икки дьыала майгыннаһар өрүттээхтэр.
Барыта бакаа салгыҥҥа ыйанар. Өлүк кимэ билиннэҕинэ, туохтан өлбүтэ быһаарылыннаҕына эрэ, дьыала оннуттан хамсыа. Өссө дириҥиир дуу? Барыта судургу курдук да, Влас саарбахтыыр. Саарбахтыыр диэн кини үлэтин биир өрүтэ. Көстөн турары кытары итэҕэйбэт буолуохтаах. Агаша, арай, чахчы баттаҕын кырыттарбыт буоллун? Оччоҕо кини түүллээх дуо? Били муна сылдьан игирэлэри көрсө түһүөҕүттэн миистик буолаары гыннаҕа дуу. Миистик милииссийэ – уустук кэмбинээссийэ.
Влас Васильева суох куорат, дьэ, хайдах олордуҥ? Эн искин-таскын төһө да биллэрбин, син биир суохтуу саныыр эбиппин. Мин куоратым. Куоракка киирэн иһэн Влас, бэл, сирэйдиин сырдаата.
Куорат диэн куорат. Бэйэтэ тыыннаах организм. Күннэтэ сайдар, кыралаан уларыйар-тэлэрийэр, тупсар. Туох да бэйэлээх кириминээлэ ону кыайан кэрбээбэт. Туох да диэбит иһин, үчүгэй олоххо үгүс.
Куоракка чугаһаатын кытары суотабайа умайа сыспыта. Кини кэлэн иһэрин куорат милииссийэтэ барыта билбитинии. Арай, Агаша сэрэйбэт. Сотору төннөрө буолуо, суол эҥин алдьаныа. Онон, хас күнүн толору туһаннаҕына сатанар.
Хаһан Влас дьыалата ситиэр диэри күн киэһэрэн да барда. Ол тухары дьонугар эрийбэтэ. Уолаттар көрсүһүүнэн тугу эрэ тэрийээри гыналлар быһыылаах. Аһара сүрэ бэрт, дьиэтигэр көһүннэҕинэ сатанар. Оҕотун ахтыбыта да бэрт. Оттон Агаша? Кини ахтыбыта буолуо дуо? Ахтыбытын да иһин онтун биллэрэн бэрт. Кытаанах дьахтар диэтэҕиҥ. Атыттар өрүтэ салаһан дьиктилэр. Кинилэр сыһыаннара биир кэм саахымат оонньуутун санатар. Баҕар, ол иһин уһун тыыннаннылар ини. Агашаттан хал буоллум диирин диэбэт. Бу сырыыга сокуоннай ойоҕун таайыллыбат таабырыҥҥа холоото. Киһи эҥин кистэлэҥин таайа оонньуур үлэлээх да, бэйэлээх бэйэтин кэргэнин ис дьиҥин бу диэн билбэт эбит. Билбэтэ үчүгэй дуу?
Ыкса киэһэ соһуччу көрсүһүү буолла. Ыга киэргэммит дьахтар үлэтиттэн хойутаан кэллэ. Били түһээн көрбүтүнүү бүрүчүөскэтэ уларыйбыт. Ол аата… Бу үйэҕэ таҥныбат бэйэтэ симэммит ахан. Ол ааҕар балаҕаҥҥа кимиэхэ көстөөрү. Влас тугу да билбэтэҕэ-көрбөтөҕө буоларыгар тиийдэ. Баттаххын тоҕо кырыттардыҥ диэн уот ааныттан бааһыа дуо. Дьахтар биллэ сымнаабыт. Ахтыбыт диэххэ айылаах. Айылҕа да сокуонунан оннук буолуохтааҕа. Соччолооҕу кэпсэппэтилэр. Влас урут да үлэтин ымпыгын дьиэҕэ быктарааччыта суох. Кири-хоҕу бэйэ дьиэтигэр тоҕо соһон аҕалыай. Онто да суох биир кэм ол эрэ иһигэр сылдьар. Оттон Агаша кэпсиэн иһин, ол кинини таарыйбат. Эчикийэ интэллиэгэ атын. Кириминээлтэн ордон кини кинигэ ааҕа сытыа үһү. Өйдөспөт төрүөттэрэ онно сытар быһыылаах. Оттон оччолоох дьон кинигэтэ суох олороллор ээ. Милииссийэтээҕэр буолуохтар суруллубут эйгэни тумналлар. Олох диэн бэйэтэ кинигэ, чэ, киинэ. Онтон ордугу суруйуохтара диэн кинигэ иһигэр киирдэҕэй. УК диэн маҥнайгы нүөмэрдээх кинигэни өрө туттаҕына да махтал.